เมื่อวันที ๒๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๔ ที่ผ่านมา เป็นเวลาเกือบปีหลังการเริ่มต้นภารกิจ Solar Orbiter ซึ่งเป็นภารกิจร่วมกันระหว่าง ESA และ NASA ยาน Solar Orbiter สามารถถ่ายรูปการปล่อยมวลสารจากดวงอาทิตย์ หรือ Coronal Mass Ejection (CME) ได้เป็นครั้งแรกจากกล้อง SoloHI (Solar Orbiter Heliospheric Imager) ของยาน ซึ่งทำหน้าที่เฝ้าระวังฝุ่นลมสุริยะและ Cosmic Ray ในบริเวณระหว่างดวงอาทิตย์และดาวเคราะห์
นับว่าเป็นโชคดีของยานที่สามารถจับภาพ CME อันแรกได้ เนื่องจากยาน Solar Orbiter ยังไม่ได้เข้าสู่โหมดการทำงานทางด้านวิทยาศาสตร์อย่างเต็มที่ โดย Sensor ของ SoloHI ทั้งสี่ตัวของยานทำงานเพียง ๑๕% ของความสามารถทั้งหมดของมันเท่านั้น โดยยาน Solar Orbiter มีแผนเข้าสู่โหมดการทำงานทางด้านวิทยาศาสตร์อย่างเต็มที่ในช่วงเดือน พฤศจิกายน ๒๕๖๔
(Solar Orbiter Heliospheric Imager) ของยาน Solar Orbiter
นอกจากที่ระบบการทำงาน SoloHI ของ Solar Orbiter ยังไม่พร้อมใช้งาน ตอนที่ทีมวิศวกรได้รับภาพถ่าย CME ดังกล่าว ยาน Solar Orbiter พึ่งจะโคจรผ่านด้านหลังของดวงอาทิตย์พอดี ซึ่งระหว่างที่ Solar Orbiter ถูกดวงอาทิตย์บังอยู่นั้น มันจะไม่สามารถสื่อสารกับโลกได้ และทีมของภารกิจก็คาดว่ายานจะไม่สามารถถ่ายภาพได้เมื่ออยู่หลังดวงอาทิตย์ เนื่องจากยานยังอยู่แค่ในขั้น Setup เท่านั้น CME อันเดียวกันนี้เองก็ถูกยานอีกหลายลำถ่ายรูปเอาไว้ได้ ไม่ว่าจะเป็นยาน Extreme Ultraviolet Imager and Metis ของ ESA ที่ถ่ายภาพ CME วันที่ ๑๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๔ ไว้ได้ สอดคล้องกับเวลาตอนที่ Solar Orbiter ถ่ายภาพได้พอดี
ยาน STEREO-A (Solar Terrestrial Relations Observatory) ของ NASA ก็สามารถตรวจจับการเกิด CME ดังกล่าวได้ด้วย Sensor CORE2 ที่อาศัยหลักการนำแผ่นจาน (Coronagraph) มาบังตรงดวงอาทิตย์ เพื่อบังแสงที่สว่างของมัน เพื่อให้สามารถมองเห็นสิ่งที่เกิดขึ้นรอบ ๆ ดวงอาทิตย์ได้
จากข้อมูลดังกล่าว ทีมนักวิทยาศาสตร์บนโลกจาก Moon to Mars Space Weather Analysis Office ของ NASA ก็ได้พล็อตโมเดลทิศทางของ CME ดังกล่าวโดยอิงข้อมูลจากยานต่าง ๆ มาพล็อตเพื่อให้เห็นว่ามวลสารจาก CME ถูกปล่อยไปโดนยานลำไหนบ้าง ซึ่งการที่เราทราบว่ายานลำใดถูก CME เคลื่อนที่ผ่าน จะทำให้เราสามารถใช้ Sensor บนยานเหล่านี้ศึกษา CME เพิ่มเติมได้นั่นเอง
ที่มา ESA และ NASA
อ้างอิง A New Space Instrument Captures Its First Solar Eruption
เรียบเรียงโดย จ.ท.หญิง ฉัตรชนก สีหเทพเลขา
